Skleroterapia – co to jest, jak przebiega, jakie są efekty i zagrożenia

Małoinwazyjna metoda leczenia przewlekłej niewydolności żylnej, sposób na pajączki i żylaki – to skleroterapia, zwana również obliteracją lub ostrzykiwaniem. Na czym polega skleroterapia? Celem zabiegu jest redukcja przepływu krwi w naczyniu przy zastosowaniu środków chemicznych. Do poszerzonych żył lekarz wprowadza pianę lub płyn ze środkiem obliterującym, który zamyka niewydolne naczynia. Jaki jest rezultat zabiegu i kto może się mu poddać?

Żylaki kończyn dolnych nie są stanem bezpośredniego zagrożenia życia, z czasem stwarzają jednak coraz większe ryzyko powikłań, w tym m.in. zapalenia żył głębokich, owrzodzenia goleni czy zatorowości płucnej. Przyjętymi metodami leczenia przewlekłej niewydolności żylnej są klasyczne zabiegi chirurgiczne, procedury skleroterapii, laserowe operacje żylaków metodą EVLT, endowaskularne operacje z zastosowaniem ablacji termicznej metodą RF (fale radiowe wysokiej częstotliwości), a także kompresjoterapia.

Leczenie pajączków i żylaków powinno zawsze zacząć się od postawienia diagnozy przez doświadczonego flebologa, który zaleca wykonanie badania USG Dopplera układu żylnego kończyn. Badanie pozwala ocenić, czy wystarczy zastosować zabieg zamykania naczyń, czy może konieczna będzie operacja. To lekarz decyduje również o tym, czy nie ma przeciwskazań do przeprowadzenia skleroterapii.

Co to jest skleroterapia?

Pod pojęciem skleroterapii (leczenia obliterującego) rozumiemy zaplanowane i wybiórcze wstrzykiwanie do żylaków, żył siatkowatych, pajączków naczyniowych leku, który wywołuje uszkodzenie śródbłonka (warstwy wewnętrznej naczynia), dzięki czemu dochodzi do ich zamknięcia. Stosuje się różne substancje czynne (np. polidocanol), stężenie preparatów i techniki, od których uzależniona jest skuteczność zabiegu. Najczęściej wykonywane rodzaje skleroterapii to skleroterapia piankowa oraz skleroterapia płynowa. Zaletą zabiegu pozostaje mniejsza inwazyjność dla organizmu niż metod operacyjnych.

Na czym polega skleroterapia i ile zabiegów trzeba wykonać?

Zabieg skleroterapii żylaków jest bezpieczny i praktycznie bezbolesny, dzięki zastosowaniu bardzo cienkiej igły. Wykonuje się go w znieczuleniu miejscowym lub zewnątrzoponowym, trwa od 15 do 30 minut i obejmuje od kilku do kilkunastu iniekcji. Bezpośrednio po zabiegu na leczoną kończynę zakładana jest pończocha uciskowa, która zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań oraz zwiększa skuteczność zabiegu. W zależności od wielkości i rozległości żylaków może być konieczne wykonanie serii zabiegów. Odstępy między zabiegami wynoszą od 1 do 6 tygodni.

Wskazania do zabiegu skleroterapii żylaków:

--> żylaki naczyniowe

--> żylaki głębokie

--> żylaki po zabiegach operacyjnych

--> pajączki (teleangiektazje)

--> żyły siateczkowate

--> niewielkie wady naczyniowe (np. naczyniaki jamiste)

--> niewydolność żyły odpiszczelowej i odstrzałkowej

--> owrzodzenie żylakowe

Przeciwwskazania do wykonania zabiegu skleroterapii:

--> okres ciąży i karmienia piersią

--> uczulenie na środek, stosowany do obliteracji

--> nowotwór

--> choroba tkanki łącznej

--> obrzęk chłonny

--> choroba reumatyczna

--> choroba zwyrodnieniowa

--> przewlekła niewydolność żylna

--> zaawansowany wiek

--> zakrzepica żył głębokich

Zabieg skleroterapii żylaków – jak się przygotować?

W przypadku zabiegu skleroterapii, wykonywanego za pomocą środka w formie pianki, diagnozowane jest najpierw miejsce iniekcji, tak jak przy technice roztworu. Następnie lek w formie płynnej zamieniany jest w postać spienioną, dzięki odpowiedniemu dozowaniu powietrza do jałowej strzykawki. Chory przyjmuje pozycję leżącą, a do patologicznej żyły aplikowana jest substancja o zagęszczonej konsystencji. Podany lek przemieszcza się wzdłuż żyły w kończynie ku górze, pianka ma bowiem mniejszą gęstość niż krew żylna. Jednocześnie można zaobserwować obkurczanie żyły.

W dniu zabiegu skleroterapii zaleca się częste spacerowanie – co godzinę, przez 5-10 minut. Chodzenie przez minimum pół godziny i kompresjoterapia, w tym w sposób nieprzerwany przez 2-7 dni, to obowiązek pacjenta po zabiegu.

Skleroterapia – po zabiegu

Zwieńczenie zabiegu skleroterapii stanowi kompresjoterapia, która trwa aż do momentu zwłóknienia żyły. Niezbędne jest wówczas noszenie opaski uciskowej, zwykle przez ok. 30 dni, a przy większych żylakach nawet do 6 miesięcy. Pończochy po operacji żylaków pomaga dobrać lekarz prowadzący, określając odpowiednie wymiary oraz stopień ucisku. W wyborze odpowiedniego modelu rajstop, pończoch lub podkolanówek kompresyjnych przydatne okazują się kalkulatory oraz tabele rozmiarów, wraz z instrukcją wykonania pomiarów.

Chodzenie przez minimum pół godziny po zabiegu to obowiązek pacjenta. Przy dolegliwościach bólowych pomagają zaś zimne okłady oraz paracetamol. Wizytę kontrolną ustala lekarz, zwykle po ok. 1-2 tygodniach. W międzyczasie nie należy rozgrzewać kończyn dolnych, zaleca się brać prysznic w letniej wodzie. Podczas noszenia opatrunku konieczne jest prowadzenie aktywnego trybu życia i codzienny, co najmniej jednogodzinny spacer. Należy unikać dłuższego stania lub siedzenia.

Skleroterapia – rezultaty

W zdecydowanej większości przypadków zabieg skleroterapii pozwala osiągnąć bardzo dobre rezultaty medyczne i kosmetyczne, choć warto zaznaczyć, że choroba żylna to choroba przewlekła, niemożliwe jest jej całkowite wyleczenie. Zabiegi skleroterapii, a także inne metody leczenia żylaków jedynie na jakiś czas zmniejszają lub eliminują objawy choroby i poprawiają wygląd skóry.

Po zamknięciu żylaka krew krąży innymi, zdrowymi żyłami. Czas wchłaniania się żylaków po zabiegu zależy od ich średnicy oraz indywidualnych predyspozycji organizmu, trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Podsumujmy, jakie są zalecenia po zabiegu skleroterapii żylaków:

--> bezpośrednio po zabiegu konieczne jest spacerowanie przez około 15 minut,

--> pończocha uciskowa i opatrunek zakładane są bezpośrednio po zabiegu i przez co najmniej 3 doby nie powinny być zdejmowane na noc ani do kąpieli,

--> następnie do czasu wizyty kontrolnej pończocha powinna być zdejmowana jedynie w trakcie snu,

--> nieprawidłowe stosowanie pończochy po zabiegu zwiększa ryzyko przebarwień skóry i zakrzepicy żylnej,

--> wskazana jest codzienna aktywność fizyczna, przez co najmniej 2 tygodnie należy jednak unikać intensywnego wysiłku fizycznego, treningów oraz ciężkiej pracy,

--> nie zaleca się wielogodzinnego stania lub siedzenia (warto przerywać lekkie prace umysłowe, wstawać i spacerować regularnie przez ok. 5 minut),

--> w razie konieczności długotrwałego unieruchomienia, np. podczas podróży trwającej dłuższej niż 6 godzin lub choroby gorączkowej, uzasadnione może być zastosowanie profilaktyki przeciwzakrzepowej heparyną po konsultacji z lekarzem,

--> przed wizytą kontrolną należy unikać wysokich temperatur (gorące kąpiele, sauna), a także światła słonecznego (opalanie, solarium),

--> jeśli wystąpią drętwienia, mrowienia lub pobolewanie nogi, zaleca się poprawienie ułożenia pończochy oraz spacerowanie.